Üçlü Fikir Durağı Yazılar

Merhaba sevgili okur, bugün seninle birlikte merak edilen bir ismin peşine düşeceğiz: Osman Kalyoncu kimdir, kaç yaşındadır? Hem eldeki verilere hem de insani tonlara dayanan bir hikâye ile bu soruyu birlikte irdeleyeceğiz. — İlk Adım: Osman Kalyoncu’nun İzinde Yıllar geçer, insanlar gelir geçer; ama isimler bazen bir anlam katmanı olur etrafımıza. Ben de senin gibi “Osman Kalyoncu kimdir?” diye düşündüğümde, sıradan bir biyografi değil, bir insan hikâyesi bulmak istedim. Çünkü her veri, arkasında göz kırpan bir hayat saklar. İlk bakışta, bazı kaynaklar Osman Kalyoncu’nun 1965 yılında doğduğunu bildiriyor. ([Yeni Şafak][1]) Bu bilgiyle hareket edersek, 2025 itibarıyla yaklaşık 60 yaşlarında olduğu…

Kırlangıç Otu Zehirli midir? Doğanın “Tatlı Bela”sıyla Komik Bir Yüzleşme İtiraf edelim: Bitkilerle ilgili konuştuğumuzda çoğu zaman onları romantik bir çerçeveye oturturuz. “Doğanın mucizeleri”, “şifalı otlar”, “annelerimizin gizli reçeteleri” falan deriz. Ama bugün konu biraz farklı… Bugün, hem şifalı hem de “aman dikkat!” dedirten, tıpkı bir eski sevgili gibi hem faydalı hem de tehlikeli bir bitkiden bahsedeceğiz: Kırlangıç otu. Hazırsanız, doğanın bu tatlı belasıyla tanışmaya başlayalım. Kırlangıç Otu Kimdir, Ne Yer Ne İçer? Çiçek gibi görünür ama dikkat et! Kırlangıç otu (Chelidonium majus), papatyagiller ailesinden sarı çiçekli, ince uzun yapraklı bir bitkidir. Genellikle yol kenarlarında, bahçelerde ya da duvar diplerinde…

Bilimin Toplumsal Yüzü: Dünya Bilim Günü ve İnsanlığın Ortak Aklı Toplumu anlamaya çalışan bir araştırmacı olarak her defasında aynı soruya dönüyorum: Bilim kimin için, kim tarafından ve nasıl yapılır? Çünkü bilim, yalnızca deneylerle ve laboratuvarlarla sınırlı bir faaliyet değildir; toplumsal yapılarla, kültürel değerlerle ve insan ilişkileriyle örülmüş bir anlam sistemidir. Bu bağlamda her yıl 10 Kasım’da kutlanan Dünya Bilim Günü, yalnızca bilimin başarılarını değil, aynı zamanda bilimin toplumla kurduğu etik, kültürel ve insani bağları hatırlamak için önemli bir fırsattır. Dünya Bilim Günü Ne Zaman ve Neden Kutlanır? Dünya Bilim Günü, UNESCO tarafından 2001 yılında ilan edilmiştir ve her yıl 10…

D Vitamini Vücutta En Çok Nereden Alınır? Bir Antropoloğun Gözünden Işığın Kültürel Hikayesi Güneşle Başlayan Bir Hikâye Güneşin doğuşunu izlerken, insanlık tarihinin en eski ortak paydalarından birine tanıklık ederiz: ışığa duyulan ihtiyaç. Antropolojik açıdan bakıldığında, D vitamini sadece biyolojik bir gereklilik değil, aynı zamanda kültürlerin doğayla kurduğu ilişkinin sessiz bir yansımasıdır. Vücutta en çok D vitamini güneş ışığı sayesinde sentezlenir; ancak bu biyolojik gerçek, farklı toplumlarda ritüellerin, sembollerin ve kimliklerin biçimlenmesinde çok daha derin bir anlam taşır. Güneşin Kutsallığı ve Ritüellerin Işığı Birçok kültürde güneş, yaşamın kaynağı olarak görülür. Antik Mısır’da Ra, güneşin tanrısal yüzünü temsil ederken; İnka medeniyetinde Inti,…

Binada Hidrofor Ne İşe Yarar? Toplumsal Basıncın Görünmeyen Mekanizması Bir sosyolog olarak bazen en sıradan teknolojik sistemlerde bile toplumun derin yapısını görürüm. Bir binanın bodrum katında sessizce çalışan hidrofor, aslında yalnızca su basıncını dengeleyen bir cihaz değildir; aynı zamanda toplumsal düzenin nasıl işlediğini, bireylerin rollerini ve normların görünmez gücünü anlamak için de mükemmel bir metafordur. Binada hidrofor ne işe yarar? sorusu, teknik açıdan suyun eşit basınçla dairelere ulaşmasını açıklarken, sosyolojik olarak da toplumun “dengeyi koruma” refleksini temsil eder. Toplumun Basıncı: Su Gibi Akması Gereken Bir Denge Bir binada hidrofor, suyun tüm katlara eşit şekilde ulaşmasını sağlar. Yani sistemdeki basınç azaldığında…

Kaos Kavramı Nedir? Bilimsel Merakla Düzenin İçindeki Düzensizliği Keşfetmek Merhaba meraklı zihin! Bugün seni bilim dünyasının en büyüleyici, en kafa karıştırıcı ve bir o kadar da hayatın tam merkezinde duran bir konusuyla tanıştırmak istiyorum: Kaos. Günlük hayatta genellikle “kargaşa”, “düzensizlik” ya da “kontrolsüzlük” anlamında kullandığımız bu kelime, aslında bilimsel olarak çok daha derin ve düşündürücü bir anlam taşır. Peki kaos tam olarak nedir? Gerçekten düzensiz midir, yoksa düzenin kendisinin başka bir biçimi mi? Gel, birlikte bu gizemi çözelim. Kaos Nedir? Bilimsel Olarak Kaosa Yaklaşım Bilimsel açıdan kaos, başlangıç koşullarına son derece duyarlı olan dinamik sistemlerin davranışlarını tanımlamak için kullanılır. Bu…

Kansızlık Hangi Tahlilde Belli Olur? Geleceğe Dair Bir Sağlık Yolculuğu İnsanoğlu olarak hepimiz sağlığın, hayatın en değerli hazinesi olduğunu biliriz. Ancak bazen, farkında olmadan bedenimiz sessizce sinyaller gönderir. Bu sinyallerin en yaygın olanlarından biri de kansızlık… Peki, gelecekte kansızlığı nasıl anlayacağız? Bugünün laboratuvar testleri, yarının yapay zekâ destekli analizleriyle nasıl evrilecek? Gelin, bu merakı birlikte büyütelim ve sağlıkla ilgili ufkumuzu genişletecek bir yolculuğa çıkalım. Erkekler genellikle kansızlık konusunda stratejik ve analitik bir bakış açısıyla yaklaşır: “Hangi tahlil daha erken sonuç verir?”, “Veri analizleriyle risk önceden tahmin edilebilir mi?” diye sorarlar. Kadınlar ise daha insan odaklıdır: “Toplumda kansızlığı önlemek için neler…

Voltmetre Çalışma Prensibi Nedir? Öğrenmenin Gücü ve Bilimin Temellerine Yolculuk Öğrenmenin Dönüştürücü Gücü ve Bilimsel Keşifler Bir eğitimci olarak, öğrencilerin sadece bilgi almakla kalmadıklarını, aynı zamanda öğrendikleri bilgilerle dünyayı nasıl yeniden şekillendirdiklerini görmek beni hep heyecanlandırmıştır. Öğrenme, dönüştürücü bir güçtür. Bir kavramın temellerini anlamak, bireyin dünya görüşünü değiştirebilir ve ona yeni bir bakış açısı kazandırabilir. Bugün, günlük yaşamda sıklıkla karşılaştığımız ancak çoğu zaman tam olarak nasıl çalıştığını bilmediğimiz bir bilimsel aracın çalışma prensibini inceleyeceğiz: Voltmetre. Voltmetre, elektriksel sistemlerde gerilimi ölçmek için kullanılan bir cihazdır. Bu cihazın çalışma prensibini anlamak, sadece teknik bilgi edinmekle kalmaz, aynı zamanda fiziksel dünyayı nasıl algıladığımıza…

Kamulaştırma Ne Demek Sözlük? Mülkiyetin En “Nazik” Müdahalesi Üzerine Cesur Bir Eleştiri Gelin dürüst olalım: “Kamulaştırma ne demek sözlük?” diye soran çoğu kişi aslında şunu merak ediyor — Devlet, “kamu yararı” diyerek özel mülke ne zaman ve hangi gerekçeyle el uzatabilir? Benim cevabım net: Kamulaştırma, bir şehir planlama aracından ibaret değil; toplumsal sözleşmenin en tartışmalı maddesi. Evet, sözlükte “kamu yararı için özel mülkiyetin bedeli karşılığında devlete geçirilmesi” yazar. Ama mesele sözlük kadar steril değil. Uygulama; güç, hak, adalet ve şeffaflık sınavıdır. Soruyorum: Kamu yararı kim, ne zaman, nasıl tanımlar? Ve bu tanımın bedelini kim öder? — “Kamulaştırma Nedir?” Basit Tanım,…

Slim Gömlek Ne Demek? — Bir Ekonomistin Gardırobundan Piyasa Analizi Ekonomi, yalnızca rakamlarla değil, seçimlerle ilgilenir. Her tercih, bir diğerinden vazgeçmektir. Bir gömleği bile seçerken, aslında kaynaklarımızın kıtlığıyla, arz-talep dengesiyle, hatta toplumsal beğeninin görünmez eliyle karşılaşırız. Slim gömlek dediğimiz o dar kesimli model, yalnızca bir moda tercihi değildir; modern tüketim ekonomisinin simgesidir. Kaynakların Kıtlığı ve Gömleğin Formu Bir ekonomist için her nesne, sınırlı kaynakların bir yansımasıdır. Slim gömlek, kumaşın az kullanıldığı, üretim maliyetinin optimize edildiği bir modeldir. Bu açıdan bakıldığında, slim kesim, verimlilik kavramının tekstildeki karşılığıdır. Geniş kesimli bir gömlek, fazladan kumaş, ekstra dikim süresi ve yüksek lojistik maliyeti anlamına…